Wiadomo, że przyczyną zaburzeń metabolizmu homocysteiny jest deficyt witamin z grupy B, a w szczególności kwasu foliowego oraz witaminy B6 i B12. Coraz więcej osób bada poziom homocysteiny w krwi i zażywa preparaty zawierające te witaminy. Nie każdy jednak zdaje sobie sprawę, że zażywanie ich nie zawsze przynosi zamierzony skutek i jest bezpieczne.
Od bardzo dawna wiadomo, że niedobór witaminy o nazwie kwas foliowy u kobiet w ciąży stwarza ryzyko powstania poważnych wad rozwojowych płodu. Od kiedy pamiętam zaleca się kobietom w ciąży i planującym zajść w ciążę suplementację kwasem foliowym.
Dlaczego kwas foliowy jest tak ważny dla kobiet w ciąży?
W trakcie przemian, w których uczestniczy kwas foliowy dochodzi do powstania produktów koniecznych do pełnej syntezy DNA i RNA, czyli materiału genetycznego. Z tego powodu niedobór kwasu foliowego skutkuje powstawaniem uszkodzeń DNA. W trakcie rozwoju płodu zachodzą intensywne podziały komórkowe, a każdemu z nich musi towarzyszyć synteza DNA i RNA. Synteza ta opiera się na kopiowaniu istniejących cząstek DNA, są one wzorem, matrycą, na podstawie której organizm produkuje kolejne cząstki DNA i RNA. Jeśli we wzorcu pojawi się uszkodzenie, jest ono powielane w kolejnych kopiach. Dlatego w trakcie rozwoju płodu wszystkie czynniki potencjalnie uszkadzające materiał genetyczny są tak groźne ponieważ ze względu na intensywność tego powielania zasięg ewentualnego uszkodzenia DNA jest ogromny, pojawia się ono w wielu komórkach i skutkuje wadami rozwojowymi.
Obraz posta: CC0 Public Domain
Co dokładnie powoduje tego typu uszkodzenia?
Ważnym etapem syntezy DNA jest proces tzw. metylacji, czyli przyłączania grup metylowych. Metylacji ulegają nie tylko DNA i RNA, ale również białka, neurotransmitery i fosfolipidy. Z tego powodu zbyt mała ilość i/lub dostępność grup metylowych koniecznych do procesu metylacji prowadzi i może prowadzić do wad rozwojowych płodu.
Dlaczego próbuję Was zająć tematem ciąży? :)
Tak naprawdę nie o ciążę chodzi. Źródłem potrzebnych do wspomnianego procesu metylacji grup metylowych jest homocysteina. I to właśnie homocysteinie poświęcimy dziś trochę czasu.
Homocysteina jest obecnie szeroko opisywana w kontekście ryzyka miażdżycy. Jednak uszkadzanie śródbłonka tętnic i wywoływanie w nich stanów zapalnych, które są przyczyną miażdżycy to tylko jeden z przykładów negatywnych skutków zbyt wysokiego poziomu tego aminokwasu. Lista schorzeń, w powstawaniu których odgrywa rolę nadmierne akumulowanie się homocysteiny w organizmie jest długa. W szczególności należą do nich schorzenia układu nerwowego. Homocysteina wykazuje szerokie działanie neurotoksyczne, odgrywa rolę w powstawaniu zaburzeń rozwojowych układu nerwowego, stymuluje choroby neurodegeneracyjne takie, jak choroba Alzheimera i Parkinsona, sprzyja chorobom psychicznym takim, jak schizofrenia, może być przyczyną depresji, obniżenia nastroju i problemów ze snem. Ponadto, stanowi czynnik ryzyka chorób tarczycy, problemów z płodnością, zapalenia jelit, a także cukrzycy i nowotworów.
Homocysteina, czyli co?
Aminokwas o nazwie homocysteina powstaje z tzw. niezbędnego aminokwasu, metioniny, w wyniku jej metylacji (przyłączania reszty metylowej). Jest produktem ubocznym przemian metioniny i musi zostać usunięty. Nasz organizm usuwa homocysteinę poprzez przekształcenie jej ponownie do metioniny w procesie remetylacji, czyli usuwania z niej reszty metylowej. Tak więc homocysteina jest źródłem grup metylowych, a jej nieefektywne usuwanie przez organizm skutkuje niedoborem grup metylowych. Zbyt wysoki poziom homocysteiny nie tylko prowadzi do uszkodzeń komórek bezpośrednio przez wytwarzanie stresu oksydacyjnego ale również poprzez utrudnianie metylacji. Zbyt mała dostępność grup metylowych jest groźna nie tylko dla zdrowia rozwijającego się płodu ale także dla naszego zdrowia każdego z nas w każdym wieku. W procesie metylacji wątroba przeprowadza liczne reakcje enzymatyczne i procesy metaboliczne konieczne by zachodziła detoksyfikacja naszego organizmu. Jeśli detoksyfikacja jest utrudniona, jak również wtedy, gdy nasze DNA nie może być efektywnie naprawiane z powodu niedoboru grup metylowych, w komórkach pojawiają się mutacje i uszkodzenia, które zwiększają ryzyko rozwoju nowotworów. Nieefektywny proces metylacji przyspiesza również starzenie się komórek. Metylacja dostarcza organizmowi grup metylowych, które są wykorzystywane do innych procesów zależnych od metylacji takich, jak synteza kreatyniny, choliny, karnityny, koenzymu Q10, melatoniny czy białek otoczki mielinowej. Metylacja odgrywa także zasadniczą rolę w metabolizmie neurotransmiterów takich, jak dopamina, serotonina i metylowane fosfolipidy.
Jak sobie radzić ze zbyt wysokim poziomem homocysteiny?
Czyli jak zapewnić sobie odpowiednią dostawę grup metylowych i odpowiedni poziom procesu metylacji. Wiadomo, że przyczyną zaburzeń metabolizmu homocysteiny jest deficyt witamin z grupy B, a w szczególności kwasu foliowego oraz witaminy B6 i B12. Coraz więcej osób bada poziom homocysteiny w krwi i zażywa preparaty zawierające te witaminy. Nie każdy jednak zdaje sobie sprawę, że zażywanie ich nie zawsze przynosi zamierzony skutek i jest bezpieczne.
Dlaczego suplementacja jest nie zawsze skuteczna i kiedy nie jest bezpieczna?
Przyczyna tych problemów związana jest właśnie z kwasem foliowym. Kwas foliowy to syntetyczny związek, który nie występuje w naturze. Jednak może być wykorzystywany przez nasz organizm jak prekursor naturalnych biologicznie czynnych folianów. Aktywną formą jest związek o nazwie 5-metyltetrahydrofolian, a w jej tworzeniu z kwasu foliowego bierze udział enzym nazywany w skrócie MTHFR. Gen kodujący MTHFR charakteryzuje się polimorfizmem, czyli występuje w kilku odmianach, z których niektóre prowadzą do znaczących różnic w budowie kodowanego enzymu i wpływają na jego funkcjonowanie. Obecnie znanych jest 9 odmian tego genu, z których najpowszechniejsze to C677T i A1298C. Ponadto, zarejestrowano obecność w populacji ludzkiej przynajmniej 50 różnych mutacji w genie MTHFR, które upośledzają funkcjonowanie enzymu. Z tego powodu organizm niektórych ludzi nie jest w stanie przetworzyć kwasu foliowego do aktywnej formy folianu. Obecnie ocenia się, że problem ten dotyka przynajmniej 10% populacji, a w niektórych regionach jej częstotliwość sięga nawet 20%. W takim przypadka suplementacja kwasem foliowym jest nie tylko nieskuteczna ale także może stwarzać zagrożenie dla naszego zdrowia – niezmetabolizowany kwas foliowy kumuluje się w naszej krwi i staje się toksyczny. Bezpieczeństwo spożywania dużych ilości kwasu foliowego stoi obecnie pod znakiem zapytania również u osób, które nie cierpią na mutację genu MTHFR, zwłaszcza jeśli jest regularne i ma miejsce przez wiele lat. Na obecną chwilę w 83 krajach wprowadzone jest obowiązkowe wzbogacanie mąki pszennej kwasem foliowym. Wśród krajów europejskich proceder ten obowiązuje w Wielkiej Brytanii. Obowiązkiem takim jest objęta cała Ameryka Północna i Południowa, Australia, część krajów afrykańskich i kraje arabskie. W Polsce wzbogacanie mąki kwasem foliowym nie jest obowiązkowe ale niektórzy producenci również wprowadzili na rynek taką mąkę. Tymczasem badania naukowe pokazują, że niezmetabolizowany kwas foliowy obniża zdolność naszego układu odpornościowego do zwalczania nieprawidłowych komórek, w tym komórek w stanie przednowotworowym. Ponadto, zakumulowany niezmetabolizowany kwas foliowy przy jednoczesnym deficycie witaminy B12 sprzyja zaburzeniami ze strony centralnego systemu nerwowego i anemii, a także może przyspieszać wzrost istniejących już guzów nowotworowych.
Co zamiast kwasu foliowego?
Aktywne formy folianu występują w warzywach, szczególnie bogate są w nie zielone warzywa liściaste i warto je spożywać. Jeśli jednak musimy sięgnąć po suplement szukajmy takiego, który zawiera substancję o nazwie 5-metyltetrahydrofolian glukozaminy. Inną aktywną formą
folianu obecną w suplementach jest 5-metyltetrahydrofolian wapnia, który jest starszą generacją tej witaminy i jest mniej stabilny oraz słabiej rozpuszczalny w wodzie, a co za tym idzie mniej skuteczny. 5-metylhydrofolian glukozaminy został opatentowany przez włoską firmę biotechnologiczną Gnosis i znany jest pod handlową nazwą Quatrefolic®.
A co z witaminą B6 i B12?
Również nie należy o nich zapominać w kontekście homocysteiny i metylacji. Witamina B12 uczestniczy w konwersji homocysteiny do metioniny, a witamina B6 bierze udział w konwersji homocysteiny do glutationu. Glutation jest silnym antyutleniaczem, bierze udział w modulowania układu odpornościowego a także wiąże metale ciężkie.
Opracowanie przygotowała dr n. biol. Iza Dobrowolska autorka bloga Naturopatia-Sanatum
Dodatek - Wymienione w artykule przykładowe witaminy dostępne na iHerbie:
Witamina B6
P-5-P
Witamina B12
Kwas foliowy
Koenzym Q10
Dokładny opis jak zakłada się konto i kupuje na iHerb
Dodatek - Wymienione w artykule przykładowe witaminy dostępne na iHerbie:
Witamina B6
P-5-P
Witamina B12
Kwas foliowy
Koenzym Q10
Dokładny opis jak zakłada się konto i kupuje na iHerb
COMMENTS